ABC-spel (5)

Vandaag gaat het over Elder's Rights. Dat waren gewoonterechten die de stamdoudsten van de indianen konden laten gelden. Het was een verworven voorrecht en vrijwel alle stammen in Noord-Amerika kenden dit gebruik. Dat ging vaak om hele simpele dingen, zoals het recht om 's winters dicht bij het vuur te zitten, of het recht om als eerste een bord vol eten te krijgen. Maar ook meer ingewikkelde zaken zoals het recht om als eerste drie maal om een bison te lopen alvorens deze te slachten. Of het recht de tipi van een overspelige indianenvrouw in brand te steken. En soms het ging ook om serieuze zaken als goedkeuring van huwelijken, het hebben van een droge schuilplaats als een regendans werd uitgevoerd of het aanwijzen van grenzen met naburige stammen.

Alleen mannen hadden dus Elder's Rights want vrouwen werden nooit stamoudste, wat maar goed was ook - want wat weten die nu van oorlog voeren of bisons vangen? De jongere mannelijke indianen voelden zich echter door de Elder's Rights achtergesteld, en gingen er vaak dwars tegenin. Totdat ze zelf Elder werden en dan op hun beurt van de rechten gebruik wensten te maken. In de tijd dat de kolonisten Amerika veroverden kwamen de indianen voor het eerst in aanraking met modern recht en moderne moraal. Toen zagen ze in hoe belachelijk hun Elder's Rights waren. Binnen een decennium was het dan ook met dit primitieve gebruik gedaan. De stamoudsten die er toch nog aan vast hielden werden simpelweg de prairie op gejaagd. Sommige van deze voormalige stamoudsten zochten elkaar dan op om samen te sterven.

Well folks, dit was voor dit jaar de laatste aflevering van het ABC-spel. Begin januari ga ik weer verder. Vanmiddag vertrek ik naar een groot western-themapark in Duitsland. Ik ga de voorstellingen en attracties daar nauwkeurig bestuderen, misschien zal ik daar later nog verslag van doen.

Heb mooie kerstdagen en een opzwepend nieuw jaar!


Countryman Ray

ABC-spel (4)

De D is van Devils Notch, een bergketen in het midden van Amerika. Oorspronkelijk heette deze keten Dweezils Notch, maar vanwege het verdwijnen van grote hoeveelheden vee hernoemden de cowboys het al snel Devils Notch. Ook de indianen, die tot op de dag van vandaag in een naastgelegen reservaat wonen, spreken van Devils Notch, in plaats van de oorspronkelijke indianennaam Dweezqatsi.
Het best valt de keten te vergelijken met de Bermudadriehoek, waarvan het verhaal gaat dat er honderden -en misschien wel duizenden- boten en vliegtuigen zijn verdwenen. Uit geschiften van westernauteurs zoals P. Jack Penderton en Samuel Rosenstein blijkt dat er per jaar zo'n tweeduizend paarden en koeien in de bergketen verdwenen. Tot ver in de vorige eeuw is er zonder resultaat gezocht door expedities naar overblijfselen van het vee. Tevergeefs. Zelfs de indianen van de Lahoraqatsi-stam hebben niet kunnen ontdekken wat er aan de hand is met Devils Notch. Zij houden het op een boze God die zich wreekt op de mensheid omdat die de aarde slecht behandelt. Pas als moeder aarde met respect wordt behandeld, zal Devils Notch haar geheimen prijsgeven, zo denken de Lahoraqatsi's.


Countryman Ray

ABC-spel (3)

De C staat natuurlijk voor de cowboy, de onbetwiste koning van de prairie. Zonder de cowboy is er geen prairie en geen Wilde Westen en vice-versa. Ten onrechte worden cowboys in films vaak afgeschilderd als ongeschoren, zweterig, vervuild, ruzie zoekend, altijd maar weer dronken, trigger-happy rapalje dat constant vuurgevechten met de sheriff levert. Dat beeld klopt echter totaal niet, want in werkelijkheid waren en zijn het vaak aardige, de wet respecterende, rustige en gedreven vaklui die grote kuddes koeien van de ene naar de andere plek brengen, vaak over zeer grote afstanden. Soms ook zijn het specialisten die geduldig wilde paarden (de zgn. mustangs) vangen en temmen.

Op mijn reis door Arizona, eerder dit jaar (zie daarvoor deze weblog) heb ik met enkele van hen mogen praten. Want geloof het of niet, er bestaan nog steeds cowboys! Veel zijn het er echter niet meer. Wat me opviel is dat ze zoveel weten van het leven op de grote vlaktes, en hoe je daar in elk jaargetijde en onder alle omstandigheden kunt overleven. Ze zijn echt versmolten met de prairie, het is hun thuis. En dat ze een hekel aan indianen hebben is ook allemaal beeldvorming, op geniepige wijze door Hollywood bij elkaar gelogen. Sommige van hun beste vrienden zouden indianen kunnen zijn, als ze ze zouden kennen. Dat hebben ze me notabene zelf verteld.

Daarom: als je een western ziet, neem de rol en het beeld dat van de cowboy wordt neergezet wel met een korreltje zout.


Countryman Ray

ABC-spel (2)

Bronco Bill was een van de laatste echte outlaws van het Wilde Westen. Hij is wereldberoemd geworden door zijn talloze overvallen op treinen, waarbij hij met zijn maten, gezeten op paarden, treinen enterden en de machinist overmeesterden. De treinreizigers werden tot op hun onderhemd uitgekleed en waren vervolgens alles kwijt. Nadat de bende was vertrokken, ging de trein vol ontklede mensen verder. Als de overvallen trein daarna in een dorpje aankwam en de dorpsbewoners de schaars geklede reizigers zag, heette het in die dagen dat ze 'gebroncoot' waren.
Ook overviel Bronco Bill posttreinen, waarin zich vaak enorme sommen geld bevonden. Zonder mededogen vermoordde Bronco Bill de machinist en de medewerkers van Wells Fargo, die op de trein meereisden.
Uiteindelijk ging het mis en werd Bronco Bill opgepakt. Hij werd veroordeeld tot levenslang, maar zijn enorme buit is nooit teruggevonden. Toen hij jaren later werd vrijgelaten, heeft niemand hem ooit nog gezien. Er wordt beweerd dat Bronco Bill zijn geheime opbergplaats heeft bezocht, veel geld in zijn zadeltassen heeft gepropt en naar Mexico is vertrokken. Anderen zeggen dat hij in New Mexico is gaan wonen en om het leven is gekomen na een val uit een molen.


Countryman Ray

ABC-spel (1)

Howdy dierbare bloglezers,

Vandaag begin ik met een serie van 26 afleveringen, volgens de letters van het alfabet, over de prairie in de ruimste zin des woords. Ik ga jullie korte verhalen, anekdotes, legendes en wetenswaardigheden over het leven op de prairie vertellen. Vandaag dus deel 1.

Ik begin met een algemene inleiding, heel toepasselijk voor de letter A, en dat is de A van Avontuur (de latere entries zullen meer specifieke onderwerpen behandelen). Avontuur is waar het om draaide bij het veroveren van de prairie.

Want het was een Avontuur dat de kolonisten aangingen, die van Oost naar West trokken in hun huifkarren, ondertussen belaagd door Indianen, getergd door droogte, geplaagd door muggen, gefopt door luchtspiegelingen, beschoten door andere kolonisten, verdwaald in de canyons, verdronken in wilde beken, verloren in de leegte en verbitterd door pech en ongeluk.

Maar wat stond er ook een hoop tegenover! Want wat was het leven vaak mooi, wat bouwden ze een bloeiende nederzettingen op, wat dreven ze goed handel, wat vingen ze een bisons, wat legden ze een spoorlijnen aan, wat werd de grond prachtig in cultuur gebracht en wat werd Amerika, het land van de prairie, een rijk en welvarend land! Al die talloze kolonisten die alles opgaven in hun geboortestreek en de prairie optrokken, in niet overzienbare aantallen, wat een dappere mannen en vrouwen waren het.

Het Avontuur lokte, en het Avontuur zouden ze beleven! Dat tekent de mentaliteit van de prairiebewoner. Ruig, dapper, doorzettend, mannen en vrouwen met pit. De A van Avontuur staat hen haast vanzelf op het voorhoofd gegrift.


Countryman Ray

Ugly Joan

Hieronder volgt mijn, voorlopig laatste, gedicht over het prairieleven. Het is tijd om iets nieuws te proberen. Daarom ga ik vanaf maandag a.s. de prairie behandelen op basis van een Prairie-ABC. Bij elke letter vertel ik een verhaaltje met wetenswaardigheden of anecdotes over een bepaald onderdeel van het prarieleven. Het kan ook een persoon of een stad zijn. Maandag dus deel 1!

Nu het laatste gedicht. De lelijkste vrouw van de 19e eeuwse prairie was zonder twijfel Ugly Joan. Ze leefde in Kansas City. Toch had ze aan mannelijke belangstelling geen gebrek. Dat had echter niets met haar uiterlijk van doen.


Ugly Joan was de lelijkste
dat was wijd en zijd bekend
de mensen keken haar na
en lokten haar uit de tent

door te roepen: schoonheid
laat me toch met je trouwen!
ja, zij was altijd weer de pispaal,
de eenzaamste onder vrouwen

totdat ze besloot in zaken te gaan
en een waar imperium opbouwde
van kuddes, huizen, spoorlijnen
en zich rijkdom zonder weerga ontvouwde

opeens stonden de mannen in de rij
maar Joan wees ze af - ze bleef rijk en vrij


Countryman Ray

The day after

Ik had vandaag de mailbox al vol van Countryman-fans: ik was mijn entry "vergeten" op de vaste woensdag. Op zich is dat zo, maar toch ook niet helemaal. Ik was namelijk bezig met een gedicht over The Great Fladderak, oftewel John Steamwiller, en ik had zijn biografie 'The Great Fladderak, the incredible story of John Steamwiller' nog niet uit. Vandaag flink doorgelezen en vandaar goed onderlegd de laatste strofe geschreven.
Om te laten zien dat het me serieus is, volgt morgen -zoals gebruikelijk op de vrijdag- de volgende entry!


John Steamwiller had paarden
een vrouw en drie dochters
een ranch met prachtige bomen
voor de meesten op de prairie
om zachtjes van te dromen

Zijn dochters gingen weg
het stadse leven trok
ieder op een paard
ze zwaaiden naar hun ouwe lui
en verlieten huis en haard

Een dag later bekende de vrouw
te vallen voor de charmes van een ander
zij nam de benen van een vierde paard
donkere wolken pakten zich samen
en sindsdien is het bij John niet meer opgeklaard

Binnen een week was John alles kwijt
hij verkocht zijn ranch
zette het op een zuipen
en een voordeel van alles was
hij hoefde niet naar huis te kruipen


Countryman Ray

The Traitor Girl

In 1849 vond er weer eens een veldslag plaats tussen indianen en kolonisten. De indianen waren veruit in de meerderheid maar werden tot hun verbazing verpletterend verslagen. Daar was een reden voor: verraad. En dat kwam weer door een verliefde indiaanse. Zo zie je maar weer dat geschiedenis door mensen wordt gemaakt, met al hun zwakten en tekortkomingen. Dit verhaal las ik trouwens in The History of the Indian Battles, een boekje uit 1967. Ik heb er een gedicht over gemaakt.


Tiny Meat was verliefd geworden
op de zoon van een kolonist
ze bleef hem zien en zoenen
zonder dat haar vader er van wist

tot hij er opeens toch achter kwam
en de relatie prompt verbood
Tiny Meat vluchtte in de nacht,
schuilde in haar minnaars schoot

op de dag van de grote slag
zag Tiny Meat elk rooksignaal
en verklaarde snel de betekenis -
voor de indianen was dat einde verhaal

want overleven, dat deden ze niet
dankzij het verraad van Tiny Meat


Countryman Ray

Holy spirit

Zoals bekend zijn de prairiebewoners over het algemeen zeer bijgevolig ingesteld. Zo werden paarden onevenredig gehoefd, nam een echte cowboy nooit het laatste slokje uit de fles en stonden er altijd minstens drie lege glazen op de toog. Dat hield het leven der cowboys interessant. Maar altijd als er indianen in het spel waren, werd het bijgeloof vreemd en ondoorgrondelijk. Daarover gaat dit gedicht:


De oude indiaan had gesproken
over groene velden vol gazellen
achter de toppen
waren cowboys die de prooien zochten

Aldus vervuld van hebzucht
trokken ze langs diepten en krochten
en waar de honden gazellen roken
waren de cowboys niet te stoppen

Maar resultaat bleef uit, het was lucht
de indiaan werd aangesproken
de cowboys dachten aan vergelding
en toen verdween de indiaan


Countryman Ray

The Old Man in the Chair

In een western die ik gisteren op een versleten videoband keek zag ik een mooie scene: een oude man zat op een stoel voor zijn huis, in de Main Street. Er kwamen twee cowboys dreigend op elkaar af om een duel uit te vechten. Vlak bij de oude man trokken ze hun revolvers. Hij was niet onder de indruk. Zou die man daar nou altijd zitten, dacht ik bij mezelf? De film maakte het niet duidelijk. Mijn fantasie ging met me op de loop, en ik schreef er het volgende gedicht over (in tegenstelling tot mijn andere recente gedichten is dit verhaal dus niet echt gebeurd):


in een klein dorpje in Good Old Arizona
zat een man voor zijn huis, vlak bij de saloon
hij stond lokaal bekend als de man
die nooit eens iets deed of had te doen

hij zat daar maar en keek om zich heen
naar alles wat zich verplaatste
en als iedereen al naar bed was
dan zat hij daar nog als laatste

ze vroegen wel eens naar zijn naam
en dan mompelde hij maar wat
de mensen lieten hem toen met rust
hij leek al oud en der dagen zat

op een dag stond er geen stoel meer
ja, voor altijd leeg bleef het erf
want hij was er in stilte vandoor
met de dochter van de sheriff


Countryman Ray