vrijdag 29 januari 2010

ABC-spel (17)

De Q is van de indiaanse Qotsahomme's-stam. Deze stam woonde aan de westkust, en stond bekend om haar extreme vredelievendheid. Zo voerden ze nooit oorlog en hadden ze zelfs geen pijl en boog. Ze leefden van fruit, noten, eetbare plantenwortels, paddestoelen en de visvangst. Af en toe werd een strik gezet om een wild dier te verschalken.
Dat ze lange tijd overleefden in een op oorlog gerichte omgeving kwam voornamelijk omdat ze in een afgelegen deel van wat nu de staat Washington is leefden. De Qotsahomme's waren de eersten die volledig assimileerden met de kolonisten die de prairie veroverden. Gedwongen, weliswaar, maar ze stonden er ook niet onwelwillend tegenover.
Dat ging zo ver dat er nu, na 150 jaar, vrijwel geen oorspronkelijke Qotsahomme's meer zijn. Hun nakomelingen hebben gewone banen als intelligent design propagandist, product placement consultant, freelance creative designer of interim manager. Ze wonen niet in reservaten, doen niet zielig over hun lot en runnen geen casino's. Zo zie je maar weer dat met een beetje goede wil ook indianen het ver kunnen schoppen.


Countryman Ray

woensdag 27 januari 2010

ABC-spel (16)

De P is van Point Knockers, een belangrijke homo-ontmoetingsplaats in het Wilde Westen, zoals te lezen was op dit blog op zondag 24 mei. Point Knockers was de ook plaats waar de Studs en Hunks elkaar troffen. Beide tribaal georganiseerde clubs hadden hun eigen gedragscode en kledingvoorschriften. De Studs kleedden zich in het blauw en de Hunks in het rood. Ze schoten regelmatig op elkaar, vanwege de onderlinge vete. Later -en zoals wij weten: nu nog steeds- hebben de homo's vrede gesloten met elkaar, maar daarvan was nog geen sprake in het Wilde Westen.
De Studs namelijk waren nogal van het uiterlijke vertoon en reden rond op paarden met gevlochten manen en staarten. Zelf droegen ze graag extravargante leren kleding en laarzen. De Hunks waren veel meer van de heimelijke soort. Omdat de homo het op de prairie niet zo heel erg gemakkelijk had, hoopten de Hunks dat de Studs zouden inbinden: al dat uiterlijke vertoon en wijnvengedrag zou de macho-cowboy irriteren, met alle wilde gevolgen van dien. De Hunks probeerden gewone, goede cowboys te zijn, omdat ze het beu waren steeds vergeleken te worden met de Studs.
Uiteindelijk heeft de Hunks-voorman Johnny Q. Roll vrede gesloten met de overige cowboys en heeft daarmee de Studs geïsoleerd en later gemarginaliseerd. De vechtpartijen tussen enerzijds de Hunks die samen met de gewone cowboys optrokken tegen de Studs, behoren tot de meest vileine van de prairiegeschiedenis. Een schoonheidsprijs verdiende het allemaal niet en daarom is er tegenwoordig een gedenkpaal op Point Knockers opgericht.


Countryman Ray

maandag 25 januari 2010

ABC-spel (15)

De O is van Old Clatterhand. Dat was een destijds legendarische cowboy uit de Midwest, die bekend stond om zijn fabelachtige geluk. Tegenwoordig is hij praktisch vergeten. Hoewel hij van nature zachtaardig en bedeesd was, lokte zijn verschijning altijd flinke irritatie uit. Andere cowboys spraken hem steeds weer aan op zijn hoed met gele linten, zijn laarzen met paarse sporen en zijn altijd smetteloos wit-mauve zijden sjaaltje. Keer op keer werd hij uitgedaagd voor een duel (zie ook de letter G), en elke keer weer liet hij van pure angst zijn revolver op de grond kletteren, vandaar zijn bijnaam.
Old Clatterhand wilde namelijk niet vechten, maar vredig zijn dagen doorbrengen met veedrijven. Het geluk liet hem echter nooit in de steek, dus hij wist het altijd weer te overleven. Vaak schoten zijn opponenten zelfs mis omdat ze de slappe lach kregen.
Old Clatterhand overleed na een arbeidzaam leven op 81-jarige leeftijd kalm in zijn slaap.
Karl May, de bekende western-auteur, heeft zijn naam in iets gewijzigde vorm overgenomen en het karakter fors veranderd. Dat werd dus Old Shatterhand.


Countryman Ray

vrijdag 22 januari 2010

ABC-spel (14)

De N is natuurlijk van natuurreservaat. In de tijd van het wilde Westen waren er nog geen reservaten, maar deze gebieden zijn in die tijd wel min of meer tot stand gekomen, dat wil zeggen: om te voorkomen dat groepen indianen overal maar gingen wonen, werd besloten bepaalde -ongerepte, en dus gewilde- gebieden aan te merken als natuurreservaat.
Tegenwoordig tellen we onze zegeningen: anders dan waar de indianenstammen wonen, en casino's de skyline verpesten, zijn de natuurreservaten een oase van rust en in dat opzicht doen zij nog het meest denken aan hoe de prairie er in vroeger tijden moet hebben uitgezien. Op mijn reis door Arizona heb ik een natuurreservaat bezocht en daar kwamen bij mij de mooiste gevoelens boven.
De natuurreservaten zijn erg belangrijk voor het herbeleven van het stukje westerngevoel. Hoewel veel mensen denken dat indianenstammen slachtoffers zijn van verdrijving en achterstelling, moet dat met een korrel zand worden genomen: als je heden ten dage kijkt naar wat de indianen uitvoeren en hoezeer zij hun gewijde grond verkwanselen, is het maar goed dat er natuurreservaten zijn. Hulde dus voor Teddy L. Forman, de bedenker en uitvoerder van de natuurreservatenpreservatie in Amerika.


Countryman Ray

woensdag 20 januari 2010

ABC-spel (13)

De M is van Mohawk. Dat woord heeft zeker 5 betekenissen. Ik noem er twee.
Een er van is de naam van een indianenstam, die woonde in wat nu de omgeving van New York is. Het was een dapper volk, dat geacht werd het land te beschermen tegen vijanden van overzee. Dat dat niet gelukt is, moge duidelijk zijn. De Mohawks kenden een vroege vorm van aandelenhandel. Jonge Mohawk-krijgers konden aandelen in een jonge vrouw verdienen door dappere daden te verrichten. Mannen konden aandelen in meerdere vrouwen bezitten. De aandelen waren verhandelbaar. Wie een meerderheid in een vrouw had mocht met haar trouwen.
Hoewel Mohawks niets bouwden dat hoger was dan een totempaal, waren ze opmerkelijk goed in het werken op grote hoogte. Ze kenden geen hoogtevrees! Vandaar dat ze in de jaren 30 van de 20e eeuw veel werden ingezet om op grote hoogte wolkenkrabbers in elkaar te zetten, onder andere in hun voormalige stamgebied New York.
Een andere betekenis van mohawk is die van een soort hanekam. Sommige indianen droegen die haardracht, bijvoorbeeld voordat een belangrijke slag zou worden geleverd. Enkele indianen met een dergelijk kapsel probeerden in de lente van 1861 op geniepige wijze een kolonisten-nederzetting binnen te dringen door zich als cowboy te verkleden. Ze werden echter betrapt doordat een bewaker ze vroeg hun hoed af te nemen. Sindsdien werd iedereen waarvan getwijfeld werd of het wel een echte cowboy was, op die manier gecontroleerd.


Countryman Ray

maandag 18 januari 2010

ABC-spel (12)

De L is van Liefde, een woord dat maar weinigen direct met het ruige wilde westen associëren, maar wat wel degelijk heeft bestaan (zie ook ABC-spel 10) De liedjesschrijver S. Omar Barker, die zoveel heeft betekent voor de westerntraditie, zingt erover in zijn Love's Hobbles:

Now whether built stringy, whang muscled, or stout,
Most cowpuncher's savvy what love's all about.
They know it's an ailment that arches the necks
Of buckaroos viewin' the opposite sex,
And if it ain't doctored before it's too late,
A feller winds up buyin' beans for a mate!

Barker was zelf bij leven en welzijn naast een succesvolle en ruige cowboy een geweldig charmeur, echtgenoot en vader. Alles ging per ongeluk maar zelfs na zijn zoveelste ongeluk bleef Barker zijn vrouw en nageslacht liefhebben. Hij raakte een been kwijt tijdens een bestorming van dronken Aziatische indianen, de door hem zo verfoeide pindianen, en kreeg een jaar later zijn arm tussen een postkoets. Met slechts de helft van zijn ledematen schreef Barker de ene na de andere westernhit en was daardoor zeer populair bij zijn tijdgenoten.
Uiteindelijk kon Barker niet meer paardrijden en sleet hij zijn dagen op zijn ranch. Verbitterd was hij nooit, vanwege de enorme liefde die hij ontving. Liefde was alles voor hem, zoals hij in de slotzin van zijn laatste liedje bewees:

But also they know, from the very first kiss,
It's somethin' they'd rather put up with than miss!


Countryman Ray

vrijdag 15 januari 2010

ABC-spel (11)

De K is van de koe. Naast het paard is de koe het dier dat het meest met de prairie verbonden is. Althans in de 19e eeuw, de heyday van het Wilde Westen.

Koeien werden gefokt voor hun vlees, niet zozeer voor hun melk. Als ze volgroeid waren werden ze in enorme kuddes door de cowboys naar de grote spoorlijnen gebracht. Daar werden ze ingeladen en met veewagons naar Chicago getransporteerd. In the Windy City stonden namelijk de grote slachthuizen van Amerika.

Helaas moet ik zeggen dat ook hier de indianen wel weer eens roet in het eten gooiden. Krijgers van de Siraleemoo-stam bijvoorbeeld vielen een veetransport aan op 3 juli 1871. Onder leiding van de legendarische cowboy Jake "Redeye" McClusky werden ruim 1000 koeien naar het station van St. Helens Crossing gebracht. De indianen vielen echter rond drie uur 's middags onverhoeds aan en joegen cowboys en koeien uiteen. Het kostte Redeye daarna met zijn makkers drie dagen om alle koeien op te sporen en weer in het gareel te brengen. Het doel van de indianenaanval is nooit duidelijk geworden.

Tegenwoordig gaan er bijna geen kuddes koeien meer over de prairie. Amerikanen eten namelijk nog steeds wel rundvlees, maar ook steeds meer kip en tofoe.


Countryman Ray

woensdag 13 januari 2010

ABC-spel (10)

De J is natuurlijk van Jezus, de Zoon van God, die ook de God van de prairie is. Velen denken dat het wilde westen zo wild is vanwege de ongemanierde wildheid van de mannen die er rondlopen, maar niets is minder waar: in het wilde westen stond Jezus op een voetstuk, evenals God. Ze stonden allebei hoog aangeschreven en werden aangeroepen als er bijvoorbeeld werd gegeten of als er een feest was.
Zelfs een verre voorloper van het Leger des Heils vond zijn oorsprong op de prairie: de God Union Peace and Prosperity Yamboree trokken op paarden langs kampementen en doorwaadbare plaatsen om hulp te geven. De leden van de yamboree, die hun groepsnaam niet lieten afkorten, hoewel dat in die dagen een authentiek Amerikaans gebruik was, waren zeer geliefd, niet in de laatste plaats omdat ze soms baar geld achterlieten om de ergste noden te lenigen. Zij spraken altijd in naam van Jezus en God en wisten velen te overtuigen van het goede van die twee.
Kijk alleen al naar het aantal dorpen en steden in de Verenigde Staten dat een naam heeft die verwijst naar God of Jezus. Volgens inventarisatie van Thom McQueen, een boeiend schrijver over het wilde westen met een oeuvre om u tegen te zeggen, bestaan er in Amerika zeker 700 plaatsjes die een religieuze connotatie in de naam dragen. En toeval of niet, 90 procent van al die plaatsjes vinden we terug in het voormalige wilde westen.
Nog altijd is Jezus erg populair in de Verenigde Staten. Veel mensen, waaronder ik, denken dat dat komt omdat het wilde westen zoveel vrome mensen heeft voortgebracht.


Countryman Ray

maandag 11 januari 2010

ABC-spel (9)

De I is van Indianenreservaat. Dit wordt geen vrolijk verhaaltje, ik waarschuw alvast maar even!

Toen de kolonisten de prairie veroverden werden de indianen steeds verder in het nauw gedreven. Geweld en ziekte verminderden snel de aantallen indianen. Daarbij ging het de kolonisten alleen maar om eigenbelang, de belangen van de indianen stonden op de laatste plaats. Ze werden verdreven, mishandeld en achtergesteld, soms ook zomaar in de gevangenis gegooid of zelfs vermoord. Notabene in hun eigen land! Nou hadden ze het er soms ook wel naar gemaakt, maar helemaal eerlijk was het toch niet.

Uiteindelijk werden er een soort thuislanden ingesteld voor de sterk uitgedunde indianenstammen: de reservaten. Dit waren grote stukken land waarop ze mochten wonen, jagen, verzamelen etc. Tegenwoordig zijn het echter de indianen die aan het langste eind trekken. Zoals ik bij de letter H al aangaf, exploiteren ze namelijk in hun reservaten nogal eens casino's waar de nazaten van de kolonisten hun geld komen brengen. Dus wie het laatst lacht…

En toch staan ze er niet goed voor. Onder indianen is veel werkloosheid en alcoholisme, en ze verliezen steeds meer het contact met hun oorspronkelijke leefwijze. Positief is dan wel weer dat steeds meer Amerikanen zich gaan interesseren voor de cultuur en het lot van de Native Americans, zoals ze ook wel worden genoemd.


Countryman Ray

vrijdag 8 januari 2010

ABC-spel (8)

De H is van Harris 'Hillbilly' Huntington, een van de bedenkers van de Grondwet. Zoals algemeen bekend zijn er genoeg typen op de prairie die niets moesten hebben van wetten, laat staan van wetshandhavers en -dienaars. In het kloeke overzichtswerk Lawabiding Citizens in Our Backyard van Manuel Entwhistle uit 1867 wordt melding gemaakt van een 'flagrante afkeer van alles dat wettelijk zou zijn'. Opvallend dat er wordt gesproken van 'zou zijn', wat impliceert dat er over de rechtmatigheid van de Grondwet nogal verschillend werd gedacht.
Enkele passages in de Grondwet van de Verenigde Staten hebben -zelfs tot voor kort- melding gemaakt van uitzonderingsgebieden, zoals Montana, Wisconsin, Arkansas en delen van Arizona. Het waren indertijd de vrijhavens, vergelijkbaar met steden als Culemborg en Oss, waar criminelen en outlaws zich ongestoord konden ophouden.
Nog altijd is een gebied in Arizona, nabij Boulder City, een vrijhaven waar de Grondwet geen legitiem samenlevingsbeginsel is. Overigens gaat de burgemeester van Boulder City prat op het feit dat er sinds 1931 geen moorden zijn gepleegd, ondanks het ontbreken van een Grondwet.
IJveraars voor de Grondwet werden in de dagen van het wilde westen aangemerkt als ezels en manwijven. Niet zelden werd ze het rijpaard afgenomen en werden ze het dorp uitgezet op een muildier. Het traditionele folknummer Flop eared mule gaat over dit fenomeen. Harris 'Hillbilly' Huntington is in boeken en op prenten dikwijls afgebeeld als een ezel.
Inmiddels profiteren vooral de indianen van de Grondwet. In veel staten is grondwettelijk verankerd dat indianen als enigen casino's mogen exploiteren. Het is een gemakkelijke vorm van geldverdienen en dus ideaal voor de hedendaagse indiaan, die steeds verder van zijn wortels verwijderd raakt, zoals ontroerend is beschreven in Native Nowaday American van Raga Watanebe, stamoudste der Iroquois. Het zou Harris 'Hillbilly' Huntington een doorn in het oog zijn als hij de casinoreservaten als poelen van verderf zou aanschouwen.


Countryman Ray

woensdag 6 januari 2010

ABC-spel (7)

De letter G is van de gunfight, een beproefd middel in het oude Wilde Westen om meningsverschillen te beslechten. Althans dat wil Hollywood ons laten geloven. In Hollywoodfilms staan namelijk de bad guys (meestal zweterige, slecht geschoren cowboys van buiten de stad) om de haverklap pontificaal in de stoffige hoofdstraat van een wild-west stadje. Ze willen dan met de vaak goudeerlijke maar wat naieve sheriff een wedstrijdje doen wie het eerst zijn revolver kan trekken. Dat loopt in de films meestal slecht af voor een van beide partijen.

In werkelijkheid echter kwam dit maar zelden voor. De meeste cowboys waren vredelievende mannen die liever in de saloon hun drankje dronken dan dat ze met de sheriff gingen bakkeleien. Alleen sommige indianen wilden nog wel eens wat onrust stoken en de cowboys tegen de sheriff opzetten. Met name de kleine Chinicoo-stam en de sinds lang verdwenen Chulkatoola-stam hadden een slechte reputatie. Althans volgens een obscuur boekje dat ik onlangs heb gelezen, A Short History Of Native Americans van Randy B. Hoffmayer.

Als er dan toch een gunfight werd gehouden, dan hadden ze een gentleman's code: beide partijen schoten bewust mis, de eer was gered en niemand legde het loodje. Echter, ook hier waren er soms weer indianen die roet in het eten gooiden. Zo lag er eentje op 17 mei 1878 op het dak van de General Store in Little Owl Creek toen sheriff Thompson tegenover de notoire veedief Bad Breath Wilkins in de High Street stond. Beiden schoten expres mis, maar de indiaan op het dak schoot ongezien op de sheriff. Die schoot toen, zwaargewond, woedend nog een keer op Bad Breath Wilkins. Beide stierven in de loop van de dag, onbedoeld en onnodig.


Countryman Ray

maandag 4 januari 2010

ABC-spel (6)

De F is van Fijn nieuwjaar. Dat wens ik al mijn trouwe Countryman Ray-bloglezers natuurlijk van harte toe. Ik heb een prachtige tijd gehad in Brühl (Duitsland) waar ik een weekje tussen de cowboys en indianen heb gezeten. Allemaal spel natuurlijk, maar wel vermakelijk en soms bedriegelijk echt. Ik heb er in ieder geval van genoten.

De F is ook van Fierce Raging Dandy, een van de allergemeenste schurken uit het wilde Westen. Tenminste, als we de verhalen mogen geloven, want of de man echt heeft bestaan is nog maar de vraag. Van Fierce Raging Dandy is geen officiële naam bekend en we weten ook niet hoe hij om het leven is gekomen en waar hij begraven ligt. De paar anekdotes die van hem bekend zijn, vertellen het verhaal van een brute schurk, die vanwege zijn onberispelijke voorkomen het vertrouwen van veel mensen in zijn omgeving genoot. Dat was tegelijk hun val, want de verhalen vertellen dat hij tientallen mensen definitief in het ootje nam. Hij was een gemene sadist. Er is bij mijn weten maar één boek over hem verschenen, The Apocrife Life of Fierce Raging Dandy. Het is een deeltje in de onvolprezen serie Western As We Know It van chroniqueur J. Penderton Lindman, die zeker aan bod komt in het ABC-spel.