Westernlimerick

Ik heb het al eens eerder op dit blog gehad over mijn kleine neefje. Hij kwam gisteren bij me met een zelf gemaakte limerick over het westernleven, en vroeg of ik deze wilde plaatsen. Bij hem op school is Countryman Ray erg populair, en veel van zijn klasgenoten zijn jaloers op de kleine Tim, omdat ik zijn oom ben. Tim leeft, op bescheiden schaal, al net als ik het westernleven en wil later ook een prairie-blog maken, zegt hij. Ik heb hem verteld dat het zo makkelijk nog niet is, en dat je wel heel veel van het westernleven moet weten om succes te hebben.

Omdat hij zo enthousiast is zal ik bij wijze van uitzondering dan ook zijn limerick plaatsen, die heel aardig geslaagd is, maar in principe maak ik alle westerpoezie zelf. Lezers hoeven dus zelf geen gedichten voor deze weblog in te sturen. Dat geldt natuurlijk niet voor de Maandagse Pairie Liedteksten: weet je nog een originele oude western- of prairieliedtekst dan kun je die naar me opsturen. Ik zal deze dan vertalen en behandelen.

Nu de limerick van Tim:

Een oude sheriff in Chestnut Creek
Voelde zich al wekenlang zwak en ziek
Wat hij deed was ongewoon
Hij slikte een blauwe boon
En voelde zich toen weer fit en kwiek


Countryman Ray

De ballade van Johnny Kidney

Het leven van Johnny Kidney kan men gerust waanzinnig noemen. Deze cowboy, die zijn levenlang op de prairie van Tennessee te vinden was, deed werkelijk alles om de aandacht op zich te vestigen. Droegen alle cowboys leren laarzen, dan koos Kidney voor een laars van samengebonden schapenvacht. Niet dat het praktisch was, maar hij weigerde zich te conformeren aan heersende trends. Kidney werd de grap van de regio en hij spon garen bij die status. Uiteindelijk werd Kidney een variete-artiest, maar dan geen goede. Omdat andere artiesten best succesvol waren, wilde hij per se slecht presteren. Na een paar jaar hard werken besloot Kidney te verhuizen, omdat anderen honkvast waren. Er is nooit meer iets van hem vernomen.


Als het anderen slecht ging, dan was hij tevree
Nam iemand vier whiskeys, pakte hij er twee
Schoot iemand op een desperado, schoot hij op het vee
Dronk iedereen koffie, nam hij een kopje thee
Pakten zijn collega's de koets, dan nam hij de slee
Pieste iedereen op de prairie, ging hij op zoek naar de wc
Was men verliefd op de dochter van de sheriff, koos hij voor een prostituee
Kozen ze voor haar glimlach, dan ging hij voor het decolleté
Noemde iedereen hem Kidney, zei hij Kidnee
Hij vond zichzelf heel wat, maar uiteindelijk viel dat wel mee


Countryman Ray

Prairie liedteksten 1

Na het ABC-spel, waar ik dus veel fijne reacties op kreeg, begin ik vandaag met het behandelen van beroemde prairie-liedteksten. Op de prairie werd en wordt veel gezongen (zie ook afl. 25 van het ABC-spel). Een lied, een ukelele en een kampvuur, meer had je niet nodig. Veel teksten ontstonden tijdens de lange reizen toen de kolonisten westwaarts trokken.
Ik begin met het beroemdste lied van de staat Utah, het was decennialang erg populair. Het heet "My Old Utah Home" en de verteller verhaalt hierin van zijn levenslange heimwee naar zijn oude huis. Voor zover ik weet is het nooit op plaat gezet. Lees hier onder de vertaling:


Mijn Oude Utah Huis

ik heb jarenlang getrokken
reisde van staat naar staat
woonde in huizen en hokken
en soms ook op de straat
soms was mijn huis best mooi
soms was mijn huis best groot
het was er nooit een zooi
ik at er tevree mijn brood

Refr:

maar waar ik ook ging
en waar ik ook bleef
ik vond nergens een thuis
als mijn oude Utah huis
nee nergens een thuis
als mijn oude Utah huis

ik woonde in de wouden
ik woonde aan het strand
zag wat ze voor mij bouwden
in dit Godgegeven land
maar dat oude huis in Utah-staat
waar ik opgroeide als kind
is voor mij de enige maat
is waar ik mezelf weer vind

Refr:

want waar ik ook ging
en waar ik ook bleef
ik vond nergens een thuis
als mijn oude Utah huis
nee nergens een thuis
als mijn oude Utah huis
nu ben ik oud en versleten
en mijn reizen zijn voorbij
ik ben terug, en je mag best weten:
dat Utah huis is weer van mij


Countryman Ray

ABC-spel (26)

Tally Ho! Deze aflevering is niet alleen het einde van mijn geweldige ABC-spel, maar ook de honderdste entry op mijn blog! Ik wil van de gelegenheid gebruik maken om iedereen hartelijk te danken die mij heeft gesteund, gemaild en geschreven. Hartverwarmend en voor mij de ultieme reden om verder te gaan met het bloggen over het ware prairieleven.
Vanaf komende week heb ik weer iets nieuws: iedere maandag zal ik over een westernlied uit de oude doos schrijven. De woensdag en vrijdag zijn weer als vanouds voor de echte westernpoëzie.

De Z is van Zebra, een zangeres uit het Zuiden van de Verenigde Staten. Zebra was een artiestennaam en ingegeven vanwege haar haardracht: Zebra, die in het dagelijks leven LaToya Finkelstein heette, had zwart-witte lokken. Tegenwoordig zouden we het coupe-soleil noemen, al was dat uitgesloten in de wildwestdagen: de Franse invloed was nilhil en als die er al was, dan was het neerbuigend.
Zebra had een merkwaardig repertoire, de reden dat we nu nog steeds van haar weten. Ze zong namelijk niet over liefde en de natuur, zoals gebruikelijk, maar over industrie en machines. Naar verluid zong Zebra al over katoenplukmachines vóórdat die waren uitgevonden. Het eerste prototype katoenplukker is naar haar vernoemd.
Zebra was vanwege haar grillige liedjes niet bij iedereen geliefd. Velen vonden haar vreemd en spraken van science-fiction. Ze overleed tijdens de ingebruikname van een stoomwals, op de leeftijd van slechts 47 jaar, wat ook in die tijd niet bijster oud was voor een zangeres.
In het stadje Chesterville, Maine, heeft een standbeeld voor Zebra gestaan. In 2001 is die op last van de burgemeester verwijderd om plaats te maken voor een rotonde.


Countryman Ray

ABC-spel (25)

De Y is van de Yankee Yodel Choir Organisation (YYCO), een landelijke organisatie die het jodelen op de prairie promootte. Dit was de eerste poging te komen tot een echte melting pot in de Amerikaanse samenleving. Iedereen kon namelijk lid worden: advocaat en boer, cowboy en indiaan, arts en schoenmaker, blank en zwart. Zolang je maar het jodelhart op de goede plaats had zitten.
Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog werd er gewoon doorgejodeld, alhoewel de zuidelijke staten wel een eigen Confederated Yodel Choir Committee (CYCC) oprichtten. Jodelen was erg populair op de prairie; vrijwel elke grotere plaats had dan ook een lokale afdeling van het Yankee Yodel Choir, en er werd veel en vooral hard gejodeld. Zo hard dat paarden er vaak van schrokken en losbraken. Koeien gaven soms geen melk meer, en de buren van de zaaltjes waar geoefend werd protesteerden steeds vaker en heftiger.
Zo werden de Yankee Yodel Choirs verder en verder de prairie op gedreven, de open lucht in, waar geen mens meer last van hen had. Het leverde echter een nieuw probleem op: de wilde coyotes gingen meehuilen als ze het koor hoorden jodelen. Dat verstoorde het zangplezier dusdanig dat het ene na het andere lid afhaakte. Vanaf ca. 1910 werden dan ook geleidelijk alle Yankee Yodel Choirs opgeheven.
Er is echter een troostrijke gedachte: er is nl. een prachtige serie plaatopnames gemaakt tussen 1905 en 1910 in Kansas City, waarop goed te horen is welk hoog niveau het jodelen op de prairie bereikt had.


Countryman Ray

ABC-spel (24)

De X is van X, en hoewel dat wat gek klinkt zit er een volkomen logisch verhaal achter. X staat namelijk voor sterke drank. In de tijd van het Wilde Westen kwam het nogal eens voor dat lokale autoriteiten de productie van alcohol aan banden legden, om te voorkomen dat er teveel goedkope drank op de markt kwam. Niet zelden deden ze dit om er zelf beter van te worden, en daarom werd er volop illegaal gestookt en verkocht.
Cowboys met een stoffige keel vroegen in de saloon in die tijden niet om whisky of iets dergelijks, maar om X. In oude westernfilms zie je geregeld dat er flessen op tafel staan met een etiket waarop alleen een grote X staat.
De X is sindsdien synoniem geworden van allerlei zaken die het daglicht niet verdragen, zoals X-rated films tot op de dag van vandaag zo worden genoemd. Ook dat is dus afkomstig uit de prairietijd. Want dat vergeten de mensen nog wel eens: de Amerikaanse beschaving begon feitelijk op de prairie. Dat zie je ook terug in het zwaarbevochten wapenbezit, het onwrikbare Godsbesef (Merry X-mas) en de Amerikaanse droom die is terug te voeren op het ontginnen van ongerept gebied.


Countryman Ray

ABC-spel (23)

De W is van Wounded Elbow. Iedereen kent wel de Slag van Wounded Knee tussen indianen en de autoriteiten in de jaren '70. Kijk maar op Wikipedia voor de details. De soortgelijke Slag van Wounded Elbow uit 1969 is veel minder bekend. De autoriteiten in Nevada hadden eind jaren '60 de indianen opdracht gegeven om de gele fiches die ze in hun casino's gebruikten te vervangen door groene, omdat in de gele teveel cadmium zat.
De indianen weigerden dit omdat ze net zeven vrachtwagens vol met gele fiches hadden ingekocht. Het kwam tot rechtszaken, huiszoekingen, opstootjes en uiteindelijk een grootscheepse confrontatie bij het buurtschap Brentwood. De indianen hadden op het terrein waar ze een legereenheid hadden heengelokt overal strikken gespannen. De militairen struikelden massaal toen ze in de strikken verzeild raakten en vielen daarbij vooral op hun ellebogen. Vandaar de naam Slag van Wounded Elbow.

Uiteindelijk moesten de indianen toch het onderspit delven. Enkele militairen bliezen namelijk per ongeluk zichzelf op in een plaatselijk restaurant. De indianen schrokken daar zo van dat ze zich meteen overgaven. De gele fiches werden in beslag genomen en ter plekke verbrand. Dat leverde zoveel giftige rook op dat tientallen indianen in het ziekenhuis terecht kwamen met ademhalingsklachten. De soldaten die hun ellebogen hadden bezeerd waren overigens wel zo sportief om de zieke indianen fruitmanden met Jaffa-sinaasappels te sturen.


Countryman Ray

ABC-spel (22)

De V is van vertraging en toevallig ook de eerste letter van mijn provider die ervoor heeft gezorgd dat ik gisteren niet op het blog kan, waarvoor excuses.

Maar nu echt: de V is van Voorrang. Op de prairie namelijk was het helemaal niet gebruikelijk dat cowboys die van rechts kwamen voorrang hadden. Eerder ging het om de aantallen koeien of de status die sommige cowboys hadden. Nog steeds is het in Amerika zo dat bij een kruispunt iedereen verplicht moet stoppen, waarna het gezonde verstand bepaalt wie als eerste door mag rijden. Wie het eerst komt, die het eerst weer optrekt.
Toch was er wel een zekere hiërarchie te bespeuren in de wildwestetijd: al trokken de indianen met zes miljoen koeien over de prairie, zij moesten netjes wachten tot een boertje met een schaap over het kruispunt was getrokken. De sheriffs waren daar heel kien op: zo gebeurde het en niet anders. Indianen die er problemen mee hadden, konden naar de rechter stappen, maar ook daar stonden ze achteraan: de rechters gaven altijd voorrang aan cowboys en boertjes met een schaap.
Het klinkt onrechtvaardig, maar als je bedenkt dat het tegenwoordig in Israel nog steeds zo is dat een bepaalde bevolkingsgroep altijd wordt achtergesteld, dan is het toch niet zo vreemd meer. Het is weer zo'n voorbeeld van hoe het wilde westen nog steeds bestaat in de wereld, al noemen we het niet meer zo. Dat is één van de interessante aspecten voor mij: wij leven het prairieleven nog steeds!


Countryman Ray

ABC-spel (21)

De U is van de United Cowboys of America, vaak in een adem genoemd met de Confederated Cowboys of America. Beide waren vakbonden van veedrijvers in de periode 1850-1900. Het (enige) verschil was subtiel maar belangrijk: de cowboys van United mochten in noodgevallen een koe van de eigen kudde slachten en opeten; de cowboys van Confederated mochten dat beslist niet. United verweet Confederated dat ze te veel naar de belangen van de werkgevers neigde; Confederated verweet United dat ze geen echte cowboys waren.
Als de cowboys elkaar tegenkwamen ontstond er vaak ruzie; er waren bijv. typische United-saloons en Confederated-saloons; typische United-gebruiken en typische Confederated-gebruiken etc. Nadat er enkele doden waren gevallen toen er een groep dronken United-cowboys in 1888 een pro-Confederated-dorp platbrandde, greep Justitie hard in. De grote United-leider Nicolas Sandholm verdween voor 10 jaar achter de tralies, de bond moest een enorme boete betalen en United kreeg daardoor een slechte naam, wat hen veel leden kostte.

Uiteindelijk verdween de cowboy natuurlijk grotendeels van het toneel; de restanten van beide vakbonden gingen in 1901 samen verder als de American Congress of United and Confederated Cowboys. In 1947 werd de vakbond opgeheven.


Countryman Ray

ABC-spel (20)

De T is van trommel. En dan bedoel ik niet een koektrommel of het onderdeel van een drumstel maar de trommel van een revolver. Het klinkt misschien vreemd als je denkt dat een westernpistool hetzelfde is als een revolver, maar dat is niet zo. Een pistool onderscheidt zich van een revolver doordat de patronen niet in een draaiende trommel zitten, maar in een losse houder die in de kolf van het wapen gestoken wordt. De gangbare pistolen in wild-westfilms zijn dus helemaal geen pistolen, maar revolvers. Negen van de tien Nederlanders denken dat in de wildwestfilm wordt geschoten met pistolen.
De Duitsers hebben dat probleem niet: zij noemen het Kanonne.
Hoe dan ook, de trommel is het ronde gedeelte van een typisch westernwapen. De cowboy deed de munitie een voor een in de trommel, idealiter 5,56×45 mm, en altijd zes kogels per round. Deze six-shooters werden gedragen in een leren holster op de heup. Vandaar de uitdrukking 'vanaf de heup schieten'. Een andere uitdrukking is 'niet met de hand in de draaiende trommel grijpen'. Of die uitdrukking echter is toe te schrijven aan de trommel van een revolver is me vooralsnog niet helder. Als iemand het weet, hou ik me van harte aanbevolen.


Countryman Ray

ABC-spel (19)

De S is van Sandy Heights, een grote zandvlakte in Utah, waar menige reiziger is verdwaald en ten onder gegaan. Het was en is een dor, gevaarlijk gebied, waar zelfs de indianen zich liever niet wagen. Zij noemen het ook wel Het Land Van De Leren Tong. Rond 1850 besloot de overheid om langs de paar doorgaande wegen in deze streek watertonnen en eenvoudige hutten te plaatsen voor gestrande reizigers. Het water lekte echter weg of verdampte, en de hutten verdwenen vaak onder het zand van de eindeloze zandstormen. Eind 19e eeuw werd besloten het terrein in cultuur te brengen met irrigatie en beplanting, maar ook dat mislukte jammerlijk.
Tegenwoordig komen er veel rechts-extremisten in deze halfwoestijn om met hun wapens te oefenen. Verder worden er vaak raket-auto's getest. En volgens de kleine sekte van God's Dochters In Volle Genade En Glorie Herenigd is dit de plek waar Jezus Christus spoedig zal wederkeren (zie ook aflevering 10). Zij hebben er daarom alvast een tempel opgericht. Deze wordt door de rechts-extremisten echter steevast als schietschijf gebruikt.
In de jaren '20 van de 20e eeuw werd er nog een liedje over deze zandvlakte gemaakt door de verder onbekend gebleven blueszanger Mad Jefferson Blackhurst, getiteld "I left my baby in Sandy Heights".


Countryman Ray

ABC-spel (18)

De R is van de Rothardam, een van de eerste moderne waterkrachtstuwdammen die ooit zijn gebouwd. De Rothardam, in het zuiden van Virginia, vlakbij het stadje Deer Venture, is gebouwd in 1810 en behoort daarmee tot de vroegste voorbeelden van de hedendaagse dambouwkunst. Het mooie aan de dam is dat het vanuit de lucht gezien de vorm heeft van een indianentooi.
Dat heeft een reden. Voordat de dam er was, woonden er in het gebied een indianenstam, Makaii. Zij woonden op platte schepen die in de Virginia-delta rondvoeren. Ze hadden wel vee, maar dat stond op hogergelegen gebieden in de buurt. Vaak werd het vee in afwezigheid van de Makaii gestolen of ontvoerd en daar reageerden de Makaii bijzonder fel op: niet zelden werden hele dorpen uitgemoord en platgebrand. Tussen 1750 en 1800 zijn er in het gebied zeker 10.000 mensen vermoord door de varende indianen.
Nadat ingenieur Rothar het gebied had bezocht, besloot hij tot de aanleg van de Rothardam, dwars door de prairie. Allereerst werden de Makaii naar de drooggevallen zuidkant van de dam verbannen, waardoor zij niet meer terugkonden naar open water. Daarna werden alle vee van de stam verbeurd verklaard, vanwege achterstallig onderhoud en ontoereikende bijvoedering. De Makaii kwam in opstand, maar werd hardhandig verslagen door Rothar en de zijnen.
Om achteraf net te doen alsof de indianen het helemaal eens waren met de aanleg van de dam, zorgde Rothar voor een rare vorm, die kon worden uitgelegd als een indianentooi. Curieus is dat de Makaii geen tooien droegen, maar er was er geen meer over om daarover te kunnen klagen.


Countryman Ray